Pererindodau hardd ar hyd Llwybr Arfordir Cymru

Mae pererindodau’n darparu dihangfa gysegredig i’r rhai sy’n chwilio am dwf ysbrydol, neu daith i leoedd heddychlon, llai prysur – cyfle i feithrin llesiant a dod o hyd i dawelwch yng nghanol cyflymder di-baid bywyd modern.

Er bod pererindodau yn gyfle i rai archwilio eu ffydd a’u crefydd eu hunain, i eraill maent yn gyfle i ddysgu mwy am y dreftadaeth a’r hanes y tu ôl i leoedd sanctaidd.

Mae Cymru yn gartref i sawl llwybr pererindod, ac mae llawer ohonynt yn gysylltiedig â Llwybr Arfordir Cymru, y llwybr 870 milltir/1,400km sy’n olrhain ei harfordir ysblennydd.

Waeth ble rydych chi yng Nghymru, nid yw pererindod heddychlon, sy’n gyfoethog o ran diwylliant, treftadaeth a harddwch naturiol, fyth yn bell i ffwrdd. Isod mae rhai o’r llwybrau pererinion gorau ar hyd Llwybr Arfordir Cymru, gyda phob un yn cymryd rhwng tridiau a phythefnos i’w gwblhau.

Llwybr Cadfan

Wedi’i enwi ar ôl Sant Cadfan o’r 6ed ganrif, sylfaenydd abad Tywyn ac Enlli a hwyliodd yn ôl pob sôn o Lydaw i Dywyn gyda 12 o seintiau eraill, mae Llwybr Cadfan yn ymestyn dros 205 cilometr o dref glan môr Bae Ceredigion i Ynys Enlli, ynys sy’n adnabyddus am ei harwyddocâd ysbrydol.

Mae’r bererindod 12 diwrnod yn dilyn ôl troed y sant sy’n rhoi ei enw iddi, gan ymweld ag eglwysi anghysbell a lleoedd sanctaidd tawel ar y ffordd. Mae’r llwybr yn gwau trwy rai o drefi glan môr mwyaf poblogaidd Gogledd Cymru, gan gynnwys Cricieth, Aberdaron a Harlech, tra hefyd yn archwilio pentrefi nodweddiadol Gwynedd fel Chwilog a Llanengan.

Wedi’i lansio ym mis Medi 2024, datblygwyd y llwybr gan Esgobaeth Bangor a’i ariannu gan Gronfa Efengylu’r Eglwys yng Nghymru gyda’r gobaith o archwilio treftadaeth gyfoethog a harddwch naturiol y Gogledd-orllewin. 

Yn gyfoethog o ran treftadaeth, mae’n ymweld ag 17 o eglwysi hanesyddol a chwe ffynnon sanctaidd, gan basio trwy ardaloedd o harddwch naturiol eithriadol ym Meirionnydd, Eifionydd a Phenrhyn Llŷn ar y ffordd.

Taith Pererin Gogledd Cymru

Fel mae ei henw’n awgrymu, mae’r bererindod 225 cilometr hon yn canolbwyntio ar Benrhyn Llŷn a Gwynedd ac yn ymestyn cyn belled â Dinbych a’r Fflint. Gan ddechrau yn Nhreffynnon, daw’r bererindod hon i ben ar Ynys Enlli, ynys sanctaidd, gan gymryd tua pythefnos i’w chwblhau.

Er nad yw wedi’i enwi ar ôl unrhyw sant penodol, mae’r llwybr yn ymweld â sawl safle sanctaidd, a’r cyntaf yw’r pwll nofio dŵr sanctaidd mawr yn Nhreffynnon, lle gall pererinion benlinio o dan y dŵr ar garreg Sant Beuno, sydd wedi’i boddi mewn dŵr sanctaidd. Mae’r llwybr hefyd yn mynd heibio cylchoedd cerrig cynhanesyddol, eglwysi hynafol a chroesau cerrig miloedd o flynyddoedd oed.

Mae Taith Pererin Gogledd Cymru yn croesi tirweddau amrywiol o gefn gwlad ac eglwysi cerrig bach ar fryniau i aneddiadau dynol prysurach a ffyrdd hynafol, a hynny i gyd cyn yr hyn y mae llawer yn ei ystyried yn uchafbwynt y daith, sef croesi mewn cwch i Ynys Enlli.

I’r rhai sy’n awyddus i gerdded gyda grŵp, mae pererindod flynyddol yn cychwyn ar ddydd Sadwrn Gŵyl y Banc ym mis Mai bob blwyddyn, gyda’r llwybr yr un mor boblogaidd ymysg y rhai sy’n well ganddynt gerdded ar eu pen eu hunain neu mewn parau neu fwy.

Llwybr Pererindod Gŵyr

Wedi’i leoli mewn ardal sy’n cael ei hystyried yn gyffredinol yn un o gorneli harddaf y DU, mae Llwybr Pererindod Gŵyr yn cychwyn ym Mhen-clawdd ac yn dilyn y penrhyn am 78 cilometr tuag at Landeilo Ferwallt. Mae’r daith wedi’i rhannu’n bum rhan, gyda phob un yn cymryd tua diwrnod i’w chwblhau, ac yn cysylltu pob un o 17 eglwys hanesyddol Gŵyr. Mae llawer o’r eglwysi hyn wedi’u gwreiddio yn y cyfnod Celtaidd ac wedi’u cysegru i seintiau fel Illtyd, Catwg, Rhidian a Madog, yn dyddio’n ôl mor bell â’r 6ed ganrif.

Mae Llwybr Pererindod Gŵyr hefyd yn ymweld â sawl capel a nifer o safleoedd cysegredig Cristnogol eraill, gan gynnwys ynys lanw Burry Holms, a oedd yn debygol o fod yn lle pererindod ei hun gyda chysylltiadau â Sant Cenydd.

Mae pob rhan o’r bererindod tua 16 cilometr o hyd, gyda chyfran fawr ohoni yn dilyn rhan Gŵyr o Lwybr Arfordir Cymru.

Llwybr Gogleddol Dewi Sant, Sir Benfro

Mae Llwybr Gogleddol Dewi Sant yn Sir Benfro yn ddewis arall byrrach i’r rhai sydd ag amser cyfyngedig ac sydd am gwblhau pererindod. Ychydig o dan 50 cilometr, gellir ei gwblhau dros ddau neu dri diwrnod. Awgrymwyd y llwybr gan y Pab yn ôl yn 1123, pan olygodd y Croesgadau na allai pererinion deithio i Jerwsalem mwyach ac felly dylent deithio i Santiago yn Sbaen neu Dyddewi yng Nghymru yn lle.

Mae’r llwybr yn ymestyn o Abergwaun i Bwllderi a Phorth-gain cyn gorffen yn Nhyddewi, ardal a oedd yn gartref i ddau Archdderwydd Cymru ac sydd wedi ysbrydoli canrifoedd o feirdd ac artistiaid.

Y tu hwnt i’r golygfeydd ysgubol y gellir eu canfod ar hyd y llwybr arfordirol hwn, mae siambrau claddu 4,000 oed, ffynhonnau sanctaidd, ac, wrth gwrs, eglwys gadeiriol Normanaidd Tyddewi, sy’n gartref i gysegr nawddsant Cymru. Bydd y gadeirlan hyd yn oed yn awdurdodi tystysgrifau cwblhau pererindod i’r rhai sy’n cymryd rhan yn yr alldaith sanctaidd hon.

Llwybr Seintiau Ynys Môn

Llwybr pererindod byrrach arall yw Llwybr Seintiau Ynys Môn, sy’n dilyn ôl troed Sant Cybi a Sant Seiriol, a sefydlodd gymunedau mynachaidd ar rannau mwyaf gorllewinol a mwyaf dwyreiniol Ynys Môn, Caergybi a Phenmon.

Byddai’r ddau sant yn cwrdd bob dydd yn y canol wrth ffynhonnau sanctaidd Clorach, gyda Cybi, a oedd yn wynebu’r haul yn codi yn y bore, yn dod yn adnabyddus fel ‘Cybi Felyn’ a Seiriol, a oedd â’i gefn at yr haul, fel ‘Seiriol Wyn’.

Gan ddechrau yn safle mynachaidd hynafol Priordy Penmon, mae’r llwybr hwn yn dilyn glannau Afon Menai cyn troi i mewn i’r tir i archwilio Castell Aberlleiniog o’r 11eg ganrif ac eglwys ganoloesol Llaniestyn, ac i edrych dros Ynys Seiriol o fryngaer Bwrdd Arthur. 

Mae’r bererindod yn croesi’r bont i Ynys Gybi ac yn dilyn arfordir yr ynys hon tuag at bwynt diwedd Eglwys Sant Cybi yng Nghaergybi.